Archiwistyka_tlo
Sieci archiwalne

Sieci archiwalne zostały usankcjonowane Ustawą archiwalną z 14 lipca 1983 r.
Metodyka archiwalna definiuje sieć archiwalną jako organizację archiwów realizujących wspólne zadania określone w akcie prawnym powołującym daną sieć. Natomiast archiwoznawstwo przyjęło dla sieci archiwalnej znacznie szerszą definicję, określając tym mianem wszystkie archiwa rozmieszczone na terytorium państwa. Tutaj jednak zajmiemy się sieciami archiwalnymi z punktu widzenia metodyki archiwalnej.


Zgodnie z przyjętą definicją sieć archiwalna musi posiadać jasno wytyczone zadanie, którym może być zarządzanie narodowym lub państwowym zasobem archiwalnym, lub jego częścią. Oznacza to, że w celu realizacji określonych celów powołuje się sieci archiwów państwowych, archiwów wyodrębnionych,  archiwów zakładowych państwowych jednostek organizacyjnych czy archiwum komitetu ds. Radia i Telewizji. Podkreślić tutaj trzeba, że współcześnie archiwum zakładowe stanowi niezbędne ogniwo zarządzania każdą jednostką organizacyjną, do którego zadań należy także nadzór nad kancelarią, co znajduje wyraz w niemieckim określeniu archiwów zakładowych jako archiwów zarządzających (Verwaltungsarchive).


Siecią archiwalną zarządzać można w poziomie, co oznacza podporządkowanie wszystkich archiwów jednemu ośrodkowi decyzyjnemu, lub w pionie, co z kolei oznacza zależność archiwów niższych szczebli od archiwów usytuowanych wyżej w hierarchii. Pamiętać przy tym należy o jasnym i wyraźnym rozdzieleniu kompetencji terytorialno-rzeczowych poszczególnych archiwów.


Oczywiście najwyższą formą sieci archiwalnej jest sieć archiwów państwowych realizujących funkcje naukowe i administracyjne. W celu realizacji funkcji naukowej konieczna jest stabilność, jednolitość i kontynuacja zasobu, w związku z czym sieć archiwów państwowych powinna nawiązywać do dawnych podziałów administracyjnych państwa. Natomiast funkcja administracyjna oznaczająca zarządzanie narastającym zasobem archiwalnym we współpracy z administracją ogólną wymaga dostosowania sieci archiwalnej do współczesnych podziałów administracyjnych. Nierzadko trudno spełnić te dwa warunki równocześnie, do pewnego stopnia jednak rozwiązaniem tutaj będzie sieć archiwalna składająca się zarówno z archiwów historycznych, jak i administracyjnych.


Wprawdzie zasadnicze znaczenie mają tutaj archiwa ogólne, jednak nie należy zapominać o archiwach specjalnych, np. szkolnych, prasowych, filmowych, czy bankowych,  które gromadzą, opracowują, przechowują i udostępniają różnorodne formy dokumentacji, niejednokrotnie wymagających stosowania specyficznych metod.


Na zakończenie wypada wspomnieć, że istnieją sieci scentralizowane, podporządkowane w całości zarządowi centralnemu, oraz sieci zdecentralizowane, gdzie archiwa prowincjonalne podlegają administracji terenowej.

Źródło: H. Robótka. B. Ryszewski, A. Tomczak, Archiwistyka, wyd. PIW, Warszawa 1989, ss. 25-27

23.02.2009
strzałka do góry